Boek recensie: Nudge

Boek recensie: Nudge: Improving decisions about Health, Wealth and Happiness

Auteurs: Richard Thaler & Cass Sunstein

Prijs: €10,99 (Bol.com)

Ons leven wordt bepaald door de keuzes die wij maken en deze keuzes worden nagenoeg altijd beïnvloedt door de manier waarop zij zijn ontworpen. Zo beïnvloedt de presentatie van het eten in een cafetaria in een school de keuzes van leerlingen om hetzij gezond of ongezond eten te consumeren. Degenen die de keuzes ontwerpen kunnen hierbij nudges (lichte duwtjes) inbouwen om ervoor te zorgen dat men een optimale keuze maakt, waarbij de vrijheid om te kiezen volledig wordt gewaarborgd.

Dit is de boodschap van Nudge: Improving decisions about Health, Wealth and Happiness, geschreven door de Nobelprijswinnaar Richard Thaler (een econoom) en Cass Sunstein (een advocaat). Zij gebruiken verschillende inzichten vanuit de psychologie en economie om duidelijk te maken dat mensen veelal geen volledig rationale keuzes maken en veelal geneigd zijn om suboptimale keuzes te maken. De rationale homo economicus is dan ook geen waarheidsgetrouwe representatie van de werkelijke besluitvormers in de wereld: Mensen. Er ontstaan dus markt-falen die te wijten zijn aan het gedrag van mensen die soms keuzes maken die niet optimaal zijn. De manier waarop keuzes ontworpen worden kan mensen echter in de richting van rationale keuzes stuwen, terwijl deze mensen nog steeds de volledige vrijheid hebben om andere keuzes te maken. Dit is de basis van libertarisch paternalisme, waarbij de overheid de taak heeft om haar burgers te voorzien van een goed ontworpen keuzestructuur. Het grote voordeel van nudges is dat zij over het algemeen goedkoop zijn om te implementeren in vergelijking met andere manier om markt-falen op te lossen. Veelal is het voldoende om men een duidelijke en transparante keuzestructuur te bieden waarin zij hun keuzes kunnen maken.

Thaler en Sunstein verdelen hun boek in vijf delen. In deel I introduceren zij de lezer met gedrags-economie en leggen zij uit waarom men gevoelig is voor de invloed die keuzestructuur heeft op de keuzes die men maakt. In deel II geven zij voorbeelden van verschillende nudges die ingezet kunnen worden op financieel gebied. Zo is het mogelijk om ervoor te zorgen dat werknemers hogere contributies maken aan hun pensioen, door per definitie een percentage van het maandelijks inkomen in de pensioenpot te storten. Hoewel de werknemers de mogelijkheid behouden om hun contributieniveau met een gemakkelijke procedure te veranderen doen zij dit slechts weinig, zoals blijkt uit empirisch onderzoek. De nudge heeft dus het gedrag van de werknemers veranderd zonder de inherente voorkeuren van deze werknemers te veranderen. In deel III behandelen Thaler en Sunstein nudges betrekking tot keuzes op het gebied van gezondheid. Een voorbeeld hiervan is het systeem waarbij men per default wordt aangemerkt als een orgaandonor tenzij er expliciet wordt aangegeven dat men geen orgaandonor wil zijn. Deel IV behandelt kwesties met betrekking tot vrijheid en geluk en stelt een aantal verschillende nudges voor op dit gebied. Tot slot gaat deel V over de kritiek op nudging en geeft het een lijst van verschillende nudges die gemakkelijk en goedkoop zijn om te implementeren maar toch een substantieel effect kunnen hebben.

Nudging heeft verschillende kritiekpunten ontvangen. Velen stellen dat de overheid geen recht heeft om in te grijpen in privézaken zoals pensioenen, orgaandonaties en huwelijken. Tevens kan het zijn dat de overheid onwetend is over wat de beste keuzes voor individuen zijn en dus kan het gebruik van nudges zelfs gevaarlijk zijn voor de burgers. Tevens, kunnen nudges worden ingezet door personen of firma’s die geen goede bedoelingen hebben en slechts gemotiveerd zijn om zo veel mogelijk winst te maken.

Deze kritiekpunten zijn dan ook legitiem en er moet zeker rekening gehouden worden met dergelijk kritiek wanneer nudging wordt ingezet om het welbevinden van de inwoners van een land te maximaliseren. Nudging heeft echter zeker potentieel voor de toekomst om mensen te helpen om betere keuzes te maken.

Het boek zelf is gemakkelijk om te begrijpen, zelfs voor degenen die geen ervaring hebben op het gebied van psychologie, economie of nudging zelf. Thaler en Sunstein zijn er dan ook zeker in geslaagd om een boek te schrijven dat zowel toegankelijk als informatief is.

HOPE XXL heeft nudging ook opgenomen in haar Tr8projecten. Dit project omvat het gebruik van nudging door gemeentes om zo de inwoners van deze gemeentes in staat te stellen om betere keuzes te maken met betrekking tot een gevarieerd aantal verschillende onderwerpen.

Afbeelding cover: Bol.com