Boek recensie: Why Nudge?

Book recensie: Why Nudge? The Politics of Libertarian Paternalism

Auteur: Cass Sunstein

Prijs €19,99 (Bol.com)

Eerder plaatsten wij een recensie over Nudge. “Nudging” is het opstellen van een keuzestructuur op een manier die ervoor zorgt dat individuen richting een rationele keuze worden gestuurd, terwijl zij nog steeds volledig vrij zijn om elke keuze te maken die zij willen. In Nudge behandelden Thaler en Sunstein verschillende kritiek op hun aanpak. Echter zorgde het boek ervoor dat er vanuit verschillende richtingen meer kritiek kwam op “nudging” die vooral te maken had met thema’s als vrijheid, autonomie en waardigheid. Als reactie op deze kritiek heeft Sunstein Why nudge? geschreven waarin hij zowel libertarisch paternalisme in het algemeen als “nudging” in het bijzonder tracht te verdedigen.

Paternalisme door de overheid vindt plaats wanneer de overheid de keuzes van individuen ter zijde stelt omdat deze keuzes niet in het belang van hun welvaart zijn. De overheid oefent dus een vorm van macht uit over haar burgers om de handelingen van deze burgers te veranderen. Het grootste probleem met dergelijke praktijken is dat het inbreuk maakt op de vrijheid van het individu, de vrijheid van een persoon om zijn eigen keuzes te maken. John Stuart Mill, de 19^de-eeuwse filosoof, was het oneens met elke vorm van paternalisme. In zijn essay On liberty schreef hij dat “het enige doel waarvoor macht op een rechtvaardige wijze uitgeoefend mag worden tegen een lid van een geciviliseerde gemeenschap, tegen zijn eigen wil, is om schade jegens anderen te voorkomen. Zijn eigen welbevinden, zowel fysiek als mentaal, is geen afdoende rechtvaardiging. … Over zichzelf, over zijn eigen lichaam en geest, is het individu soeverein”. Dit is Mill’s Vrijheid Principe, wat gebaseerd is op de rationale dat elk individu zelf het beste weet wat goed of slecht voor hem is. Elke interventie in de beslissingen van het individu door een andere speler zou dus leiden tot een resultaat dat slechter is, in vergelijking met de keuze van het individu als hij volledig vrij zou zijn om te kiezen.

Sunstein weerlegt dit argument door aan te tonen dat individuen veelal zelf niet weten wat het beste voor hen is. Naast vele andere denkfouten is de mens geneigd om dingen die hij op korte termijn kan verkrijgen meer waarde toe te rekenen, maakt hij onrealistische voorspellingen over de toekomst en overschat hij veelal de kans dat bepaalde dingen gebeuren op basis van het gemak waarmee hij zich een dergelijk voorval kan herinneren (zo overschat men vaak de kans dat er terroristische aanslagen of vliegtuigcrashes plaatsvinden omdat deze voorvallen uitvoerig in het nieuws worden behandeld). Mensen zijn dus vaak niet rationeel en kunnen daarom wel wat hulp gebruiken bij het maken van hun keuzes.

Tevens stelt Sunstein dat er duidelijke grenzen aan paternalisme vanuit de overheid gesteld moeten worden. Ten eerste moet er sprake zijn van een “zachte” vorm van paternalisme, waarbij er geen materiële kosten op een individu worden verhaald wanneer hij anders wenst te kiezen. Ten tweede moet paternalisme slechts de middelen van mensen om bepaalde doelen te behalen veranderen. Men moet dus alleen naar betere manieren om een doel te behalen gestuurd worden. Sunstein is tegen het veranderen van de doelen zelf die mensen nastreven en zou, net zoals Mill, dergelijke vormen van paternalisme alleen toestaan als de doelen van deze mensen schade aan anderen zouden berokkenen.

In het overige gedeelte van het boek behandelt Sunstein enkele andere objecties tegen paternalisme. Hij toont aan dat het sturen van keuzes door de overheid en anderen er op paradoxale wijze zelf voor kan zorgen dat men meer vrijheid en autonomie kan genieten. Dit is te wijten aan het feit dat vele beslissingen in het dagelijkse leven al genomen zijn door anderen (zoals hoe een wekker moet klinken, hoe een vliegtuig ontworpen moet worden of hoe verkeer reguleert moet worden, etc.). Deze manier van het delegeren van keuzes stelt ons in staat om in een zeer complexe samenleving te leven waarin we ons geen zorgen hoeven te maken over saaie en triviale problemen. Als wij al deze keuzes zelf zouden moeten maken dan zouden we niet meer in de huidige samenleving kunnen functioneren en zouden we dus ook niet van het leven kunnen genieten. Dit principe zou ook toepasbaar zijn op “nudging”, wat ons in staat stelt om sneller en efficiëntere keuzes te maken waardoor er meer tijd overblijft voor de leukere aspecten van het leven.

Tot slot worden enkele praktische zaken met betrekking tot libertarisch paternalisme behandeld. Sunstein stelt dat de overheid in alle tijden volledig transparant zou moeten zijn naar haar burgers wanneer het gebruik maakt van “nudging” of andere vormen van libertarisch paternalisme. Tevens, zouden burgers ten alle tijden in staat moeten zijn om hun keuzes te veranderen of te herzien zodat de overheid niet in staat is om haar macht ten aanzien van de keuzes van haar burgers te misbruiken.

Why nudge? is een aangenaam boek dat de lezer kennis laat maken met enkele overtuigende argumenten die stellen dat “nudging” en libertarisch paternalisme effectieve manieren zijn om het welbevinden van mensen te verbeteren zonder inbreuk te maken op rechten zoals vrijheid en autonomie. Sunstein schrijft in een duidelijke en gestructureerde manier dat ervoor zorgt dat het boek gemakkelijk te begrijpen is voor zowel de lezers die al het nodige weten over “nudging” en libertarisch paternalisme als degenen die er nog nooit van hebben gehoord.

Afbeelding cover: Bol.com